Divan-I Hikmet

Yesevilik Tarikatı'nın kurucusu Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır. Genel olarak dervişlik hakkında övgülerden bu dünyadan şikayetten cennet ve cehennem tasvirlerinden, peygamberin hayatından ve mucizelerinden bahsedilir. Dini ve ahlaki öğütler veren şiirlerede yer vermiştir. Hece ölçüsü olarak 4+3 ve 4+4+4 kullanılmıştır.Hoca Ahmet Yesevi'nin Divan-ı Hikmet adlı yapıtı bence İslamiyetin Ural-Altay kültürü ile yorumlanmış bir biçimidir. Bu yapıtın ortaya çıkmasından bir süre sonra ;İslamiyet göçebe Türk toplulukları arasında yayılmaya başlamıştır. Hoca Ahmet Yesevi'nin görüşleri anadolu gizemciliğinin (Tasavvuf) temelini oluşturur. Alevi Kültürünün temeli bu yapıttadır. Yunus Emre'nin, Hacı Bektaş Veli'nin, Pir Sultan Abdal'ın, kaygusuz Abdal'ın düşüncelerinin kaynağı bu yapıttır.
• Kitapta Allah aşkı Peygamber sevgisi işlenmiştir.
• Hikmet: Hoş, hayırlı anlamlarına gelir
• Sade ve yalın bir dil kullanılmıştır.
• Aruz ve hece ölçüsü kullanılmıştır.
• Dörtlük ve beyitle yazılmıştır.
• 144 hikmet ve 1 münacaat'tan oluşur.
• Eser Karahanlı Türkçesinin hakaniye lehçesiyle yazılmıştir
• İstifham (soru sorma) ve Tecahul-i Arif (bilmezlikten gelme) sanatları kullanılmıştır.
• Ahmet Yesevi'nin hikmetlerinin birleşmesiyle oluşmuştur.
• Ahmet Yesevi hikmetleri Karahanlı Türkçesiyle söylemiştir.
• Hikmetler dini tasavvufi şiirlerdir.
• Allah'a yakın olma isteği vardır.
• Şiirlerde ulusal ögeler (ölçü, nazım biçimi, yarım uyak) ile İslamlıktan gelme yabancı ögeler (din ve tasavvuf konuları, yabancı sözcükler) bir arada kullanılmıştır.
• Eserin uyaklanışı abcd dddb eeeb şeklindedir.Dördüncü dizelerin birbiriyle uyaklı oluşu hatta zaman zaman aynen tekrarlanışı bu şiirlerin musiki ile okunmak için söylendiğini gösterir.
• Eser 12.yy'a aittir.
• Divan-ı Hikmet'i Ahmet Yesevi yazmamıştır. Ahmet Yesevi'nin kurduğu tarikattaki Şaban Durmuş Ahmet Yesevi'nin görüşlerini ve düşüncelerini kitap haline getirmişlerdir.
• Didaktiktir ve manzum bir eserdir.
• Ahmet Yesevî 63 yaşından sonra bir çilehane yaptırmış ve kendini ibatede vermiştir.
• Türk Edebiyatı tarihinde "Divan-ı Hikmet"in önemi İslamiyet`ten sonraki Türk Edebiyatı`nın daha önce yazılan Kutadgu Bilig`den sonraki bilinen en eski örneklerinden biri ve tasavvuf Türk Edebiyatı`nın ilk eseri oluşudur.